Jak jest zbudowany układ immunologiczny?

Za odporność Twojego organizmu odpowiada układ immunologiczny. Jego zadaniem jest zapewnienie bezpieczeństwa i ochrony przed niekorzystnym wpływem czynników zewnętrznych.

Układ immunologiczny zwalcza patogeny poprzez wytwarzanie przeciwciał. Ich zadaniem jest neutralizacja czynników chorobotwórczych oraz ich zapamiętywanie. Dzięki temu wykształca się tzw. odporność nabyta ukierunkowana względem konkretnego rodzaju patogenów. Układ obronny współpracuje z układem hormonalnym oraz neurologicznym w zakresie regulowania pracy komórek.

Jakie funkcje spełnia układ odpornościowy?

Układ immunologiczny spełnia swoje zadanie na wiele sposobów. Oto najważniejsze z nich:

• Ochrona przed wnikaniem do organizmu czynników zakaźnych. Elementem układu odpornościowego są fizjologiczne bariery jak skóra ii błony śluzowe układu pokarmowego czy oddechowego.

• Zwalczanie drobnoustrojów chorobotwórczych, kiedy te znajdą się wewnątrz organizmu.

• Przystosowanie metabolizmu do skutecznej obrony organizmu przed patogenami.

• Zapewnienie pamięci immunologicznej. Jest to zdolność do szybkiej odpowiedzi organizmu, gdy dojdzie do zakażenia po raz kolejny takim samym patogenem. Dzięki temu układ odpornościowy może zwalczyć infekcję, zanim wystąpią jej objawy.

• Przeciwdziałanie rozwojowi nowotworów.

Jak działa układ obronny organizmu?

Funkcjonowanie układu odpornościowego może zmieniać się wraz z wiekiem oraz w zależności od stanu zdrowia organizmu. Niektóre mechanizmy obrony istnieją już od momentu urodzenia. Inne zaczynają działać dopiero po pewnym czasie i po kontakcie z bakteriami, grzybami czy pasożytami. Wyróżniamy dwa rodzaje reakcji obronnych organizmu - wrodzoną i nabytą.

Jak działa mechanizm odporności wrodzonej?

Wrodzona odporność organizmu jest obecna od momentu narodzin. Nazywana jest także naturalną lub nieswoistą. Odpowiadają za nią komórki i białka, które działają w momencie pojawienia się zakażenia w organizmie. Wrodzona odporność to pierwsza linia obrony przed patogenami. Działanie wspomnianych komórek i białek opiera się na wywołaniu reakcji zapalnej w organizmie. Stanowi ona uniwersalną odpowiedź na zaburzenie naturalnej równowagi.

Odporność wrodzona ma niską specyficzność. To oznacza, że niezależnie od rodzaju czynnika zakaźnego sposoby obrony są bardzo podobne. Niestety w toku ewolucji wiele drobnoustrojów straciło naturalną wrażliwość na działanie mechanizmów nieswoistych. Dlatego wraz z wiekiem organizm człowieka wykształca bardziej wyspecjalizowane i skuteczniejsze metody reagowania na patogeny.

Najważniejsze elementy odpowiedzi wrodzonej to:

• Komórki nabłonka (naskórek, błony śluzowe) - tworzą naturalne bariery, które chronią przed wnikaniem czynników zakaźnych.

• Komórki żerne układu odpornościowego (fagocytujące) - pochłaniają patogeny i w efekcie unieszkodliwiają je.

• Komórki dendrytyczne - razem z komórkami żernymi przekazują informacje o budowie i rodzaju patogenu.

• Limfocyty NK - to naturalni zabójcy, czyli struktury odpowiedzialne za niszczenie zmienionych nowotworowo komórek.

• Białka - krążą w osoczu krwi.

Jak działa mechanizm odporności nabytej?

Odporność nabyta nazywana jest swoistą lub adaptacyjną. Pojawia się po kilku dniach od momentu kontaktu z patogenem. Ta wyspecjalizowana odpowiedź organizmu jest skierowana przeciwko konkretnym drobnoustrojom. W warunkach prawidłowego funkcjonowania jest ona wyciszona. Ulega aktywacji dopiero w momencie, gdy w organizmie pojawia się czynnik zakaźny, z którym komórki systemu immunologicznego miały wcześniej styczność. Ich pobudzenie zachodzi dużo szybciej, ze względu na istnienie tzw. pamięci immunologicznej. Uruchamiane są wtedy mechanizmy, które powodują unieszkodliwienie i usunięcie patogenu z organizmu.

Mechanizm odporności nabytej bazuje na działaniu następujących komórek:

limfocyty T cytotoksyczne - bezpośrednio niszczą zakażone komórki organizmu,

limfocyty T pomocnicze - mają zdolność do pobudzania innych elementów układu odpornościowego,

limfocyty B - produkują przeciwciała (immunoglobuliny) po aktywacji przez limfocyty T pomocnicze.

Jakie są rodzaje odpowiedzi immunologicznej?

Układ immunologiczny uczestniczy w wielu procesach. Ich celem jest ochrona organizmu przed drobnoustrojami oraz kontrola przebiegu reakcji obronnych. Wyróżniamy dwa najważniejsze typy odpowiedzi immunologicznej:

• Odpowiedź humoralna

Uczestniczą w niej przeciwciała. Powstają one w wyniku pobudzenia limfocytów B przez limfocyty T pomocnicze do produkcji właściwych immunoglobulin. Przeciwciała mogą występować we krwi, limfie, płynach tkankowych, wydzielinach śluzowo-surowiczych dróg oddechowych czy przewodu pokarmowego oraz na powierzchni komórek.

• Odpowiedź komórkowa

Kluczową rolę odgrywają tu limfocyty T. Wydzielają specjalne substancje (cytokiny), które stymulują inne elementy układu odpornościowego. Cytotoksyczne limfocyty T mogą bezpośrednio niszczyć zakażone komórki.

Czym jest nadwrażliwość układu immunologicznego?

Nadwrażliwość układu odpornościowego to inaczej jego nadreaktywność. Takie zjawisko może doprowadzić do uszkodzenia tkanek i całych narządów. Nadwrażliwość układu immunologicznego wywołują czynniki, które dla osób zdrowych są obojętne lub nieszkodliwe. Do uszkodzenia może dojść w wyniku różnych mechanizmów.

• W tym kontekście wyróżniamy:

• Nadwrażliwość natychmiastową - objawy reakcji alergicznych następują bardzo szybko po pojawieniu się czynnika sprawczego. Może mieć postać reakcji uogólnionej (anafilaksji), astmy itp. Do kontaktu z czynnikiem sprawczym dochodzi drogą wziewną lub pokarmową.

• Nadwrażliwość typu późnego - uczestniczą w niej mechanizmy komórkowe.

• Choroby autoimmunizacyjne - mogą ograniczać się do jednego narządu np. tarczycy (choroba Gravesa-Basedowa), jelit (wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna) czy trzustki (cukrzyca typu I). Mogą też zmieniać funkcjonowanie całego organizmu (RZS, czyli reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty układowy, twardzina układowa).

Co wzmacnia układ odpornościowy?

Prawidłowe działanie Twojego układu immunologicznego jest zależne od wielu czynników. Rozmaite aspekty stylu życia wpływają na zdolność do radzenia sobie z niekorzystnymi czynnikami atakującymi przemęczony organizm. Na czym polega hartowanie organizmu? Oto 5 głównych elementów odpowiadających za wzmocnienie odporności:

1. Ograniczenie stresu

2. Regularna aktywność fizyczna

3. Optymalna długość snu

4. Zbilansowana, pełnowartościowa dieta

5. Właściwie dobrana suplementacja

Ograniczenie stresu

Dla układu odpornościowego szczególnie dokuczliwy może być stres. Powodem są hormony wydzielane podczas długotrwałego napięcia psychicznego. Wysokie stężenie tych związków we krwi powoduje powstanie stanu zapalnego. Jeśli będzie on utrzymywał się przez wiele tygodni, to organizm człowieka stanie się osłabiony. W efekcie nie będzie mógł skutecznie zareagować w przypadku konieczności walki z drobnoustrojami. Dlatego powinieneś zadbać o relaks i odpoczynek każdego dnia. To pozwoli Ci osiągnąć równowagę psychiczną, która jest jednym z warunków zachowania dobrego zdrowia fizycznego.

Regularna aktywność fizyczna

Aktywność fizyczna ma duże znaczenie w kontekście zachowania zdrowia całego organizmu. Możesz nie zdawać sobie sprawy, ale regularny ruch chroni Cię przed chorobami zakaźnymi. Badania naukowe potwierdzają, że wysiłek o umiarkowanej intensywności pomaga wzmocnić odporność. Dlatego zadbaj o regularne spacery, ćwiczenia czy jazdę na rowerze. To znacznie zdrowsze dla Twojego organizmu niż spędzanie całego dnia w pozycji siedzącej. Dzięki aktywności fizycznej staniesz się mniej podatny na zachorowania.

Optymalna długość snu

Niedobory snu pojawiają się szczególnie w okresie jesienno-zimowym. Tymczasem jest to aspekt bardzo ważny dla Twojego zdrowia i odporności organizmu. Według badań sypianie mniej niż 6 godzin na dobę aż czterokrotnie zwiększa ryzyko rozwoju infekcji wirusowej w porównaniu do 7-godzinnej długości snu. Dlatego powinieneś spać każdej nocy 7-9 godzin. To przełoży się na poprawę odporności. Dzięki temu Twój organizm zyska siłę do walki z drobnoustrojami.

Zbilansowana, pełnowartościowa dieta

Jakie składniki powinieneś wprowadzić do codziennej diety? Przede wszystkim zadbaj o regularne spożywanie roślin strączkowych, ryb mięsa, nabiału, pełnoziarnistych produktów zbożowych, sezamu, migdałów, pestek dyni oraz jajek. Do diety warto także wprowadzić gorzką czekoladę, która jest doskonałym sposobem na dostarczenie m.in. cynku.

Właściwie dobrana suplementacja

Co kryje się pod pojęciem suplementów na odporność? Chodzi o substancje lub produkty zawierające cenne składniki wspomagające działanie układu odpornościowego. Na tej liście znajduje się m.in.:

• witamina A – uczestniczy w procesie specjalizacji komórek oraz wspomaga ogólne działanie układu odpornościowego,

• witamina C – wspiera ogólną odporność organizmu przede wszystkim u osób intensywnie trenujących,

• witamina D – pomaga w przyswajaniu przez organizm człowieka składników mineralnych jak wapń czy fosfor, a także usprawnia pracę całego układu immunologicznego, na jej niedobór jesteś szczególnie narażony w okresie jesienno-zimowym,

• witamina E – powoduje zwiększenie odporności błon komórkowych na stres oksydacyjny, a także ma działanie przeciwutleniające,

• cynk – wzmacnia układ odpornościowy, pobudza metabolizm kwasów tłuszczowych EPA i DHA oraz witaminy A,

• kwasy omega-3 – wspomaga prawidłową pracę serca i mózgu.

Suplementy diety na odporność są dostępne w różnej formie. Bardzo dobrą przyswajalność wykazują związki zawarte w sokach, syropach i preparatach płynnych. Doskonałe źródło cennych związków stanowią soki NFC, które są tłoczone bezpośrednio z owoców. Dzięki temu zachowują większość właściwości odżywczych, co przyczynia się do maksymalnego wzmocnienia odporności.

Jak poprawić odporność organizmu u dorosłych?

Prawidłowe działanie układu odpornościowego u dorosłych wymaga dostarczania odpowiednich związków do organizmu. Suplementy diety dla dorosłych powinny zawierać następujące substancje:

• wyciągi z drożdży – to cenne źródło beta glukanu, który pozytywnie wpływa na zdrowie człowieka,

• witaminę C – pochodząca z naturalnych źródeł (wyciągi roślinne),

• magnez z witaminą B6,

• tran, olej rybi oraz zdrowe oleje roślinne bogate w DHA (kwasy tłuszczowe omega-3),

• czosnek - wykazuje m.in. właściwości przeciwbakteryjne,

• kurkuminę i piperynę

• colostrum krowie, kozie i wołowe,

• kompleksy witaminowe,

• ekstrakty z acai, aceroli, imbiru, fiołka trójbarwnego, dzikiej róży, czystka i żeń-szenia.

Każdy z tych składników ma nieco inne działanie, które wpływa na wzmocnienie odporności organizmu osoby dorosłej. Związki te stymulują funkcjonowanie układu immunologicznego.

Jak wzmocnić układ immunologiczny u dzieci?

Najmłodsi również wymagają odpowiedniej suplementacji i dostarczania substancji, które będą wspierać funkcjonowanie układu odpornościowego. Pamiętaj, aby przed wdrożeniem suplementacji zasięgnąć opinii farmaceuty. Oto naturalne sposoby na wzmocnienie odporności organizmu u dzieci:

• witamina C – wspiera działanie układu odpornościowego,

• witamina D3 – redukuje częstotliwość infekcji oraz wykazuje właściwości przeciwbakteryjne,

• cynk – ogranicza ryzyko infekcji oraz wzmacnia odporność, skracając czas trwania choroby,

• kwasy omega-3 (EPA, DHA) – wyróżniają się działaniem przeciwzapalnym, wzmacniają odporność i redukują procesy oksydacyjne,

• laktoferyna – ma właściwości bakteriobójcze i przeciwwirusowe, co sprzyja wzmacnianiu odporności,

• alkiloglicerole i skwalen – powodują redukcję stanów zapalnych, wzmacniają naturalną oraz nabytą odporność organizmu, pomagają skrócić czas infekcji, a przy tym zmniejszają ryzyko nawrotów i powikłań,

• wyciąg z bzu czarnego – działa przeciwzapalnie, zwalcza szkodliwe drobnoustroje oraz wspiera układ odpornościowy,

• wyciąg z jeżówki – pobudza układ odpornościowy, zmniejsza dolegliwości i skraca czas trwania infekcji,

• wyciąg z pelargonii afrykańskiej – zmniejsza podatność na przeziębienie i grypę, łagodzi kaszel i duszności oraz pomaga zwalczać drobnoustroje, a także wspomaga wydzielanie śluzu zalegającego w drogach oddechowych,

• naturalne probiotyki – wspomagają odbudowę mikroflory jelit, wzmacniają barierę jelitową i zwiększają poziom ochrony przed infekcjami.

Suplementy te warto podawać nie tylko w okresie obniżonej odporności. Dzięki temu możesz ograniczyć częste infekcje występujące u najmłodszych.

Jakie sposoby na odporność u kobiet w ciąży?

Kobiety w ciąży powinny skonsultować z lekarzem wzmacnianie odporności za pomocą suplementów. Jak zadbać o prawidłowe funkcjonowanie organizmu? Przede wszystkim warto suplementować:

• witaminę C, której cennym źródłem jest natka pietruszki, czerwona papryka, cytrusy, acerola, kiwi i owoce dzikiej róży,

• witaminę D3, której bogatym źródłem są ryby (śledź, łosoś, węgorz) oraz wątróbka,

• kwasy tłuszczowe EPA i DHA, które występują w rybach (makrela, łosoś, sardynki, śledzie)

• naturalne antybiotyki w tym czosnek, imbir, miód i maliny, które wykazują działanie bakteriobójcze.

Na wzmocnienie odporności wypływa także kwas foliowy i żelazo. Związki te są zawarte w preparatach witaminowych dla kobiet ciężarnych.

Prawidłowe działanie układu immunologicznego pomaga osiągnąć równowagę hormonalną organizmu oraz wzmaga zdolność organizmu do obrony przed patogenami.

Organizm ludzki w ciągu 1 dnia wytwarza aż 15 mld limfocytów. Dojrzałe limfocyty B w ciągu 1 sekundy produkują nawet 2000 przeciwciał. Dlatego powinieneś wzmocnić odporność organizmu i stymulować ten proces.